DAT of WAT? Sinds ik in 2004 en 2005 in Barcelona woonde en zelf een taal leerde, ben ik GEEN taalmoraalridder meer. Liefst kijk ik naar de samenhang tussen je bedrijfscultuur en taal, naar jouw lezer en bedenk ik met jou manieren om je lezer te verleiden.
Maar nu ik in het midden van mijn leven zit, speelt het overal om mij heen op. Is het dat of wat? Is het nu het midden dat of het midden wat ik nu beleef?
Dat of wat: weet jij het? We beginnen met DAT
Terug naar de basis met een voorbeeldzin. Het meisje dat daar loopt. DAT verwijst direct terug naar HET MEISJE, dat ervoor staat in de zin. In vaktaal noemen we HET MEISJE het antecedent van DAT. Staat er een antecedent in de zin, een woord waar je naar kunt verwijzen dan gebruik je DAT bij HET-woorden. Bij DE-woorden gebruik je DIE. Kijk maar: de jongen die daar loopt, heet Tim.
Gaan we het moeilijker maken met een tweede voorbeeld. Dat meen je niet. DAT is een verwijzing naar een hele zin, die is weggelaten. Je kunt er bijvoorbeeld van maken Wat je nu zegt, meen je niet. In het woord DAT zit nu een complete zin verstopt en dat betekent dat het DAT is. Met verstopt antecedent.
We maken het nog moeilijker, we gaan naar WAT
WAT gebruik je op drie momenten.
- Er staat GEEN antecedent in de zin. Wat je ook zegt, ik geloof toch niks.
- Er staat een onbepaald voornaamwoord in de zin. Het enige wat telt, is dat je het verschil kent tussen schrijven voor papier en schrijven voor een scherm. ENIGE is een onbepaald voornaamwoord en het geeft een (onbepaalde) hoeveelheid aan. Ik kom met nog een voorbeeld. Alles wat je zegt, is bullshit. Ook ALLES geeft een hoeveelheid aan, die onbepaald is. Je vindt een lijstje onbepaalde voornaamwoorden op Onze Taal.
- Na een overtreffende trap gebruik je WAT. Het mooiste wat er is, is vriendschap. MOOISTE is een overtreffende trap van mooi. Komt er nog een. Het beste wat het leven biedt, is eten. En dan nog een. Het lekkerste wat ik ken, zijn een rijpe avocado of mango, verse frites met mayonaise of mijn moeders appeltaart.
Voeg een (zelfstandig naam)woord toe en je krijgt toch DAT
Let op. Staat er een woord (zelfstandig naarmwoord) achter de overtreffende trap, dan verandert WAT in DAT. Kijk maar. Het beste eten dat ik ken, is Indisch eten.
Staat er een woord (zelfstandig naamwoord) achter het onbepaald voornaamwoord, dan gebeurt hetzelfde. Het enige woord dat mijn neefje kent, is vrachtauto.
Hoe komt dit? Weet je het al? Goed van je! Zo niet, dan leg ik het je uit. In bovenstaande zinnen staat wel een antecedent, een verwijswoord zoals ETEN of WOORD en dan gebruiken we DAT. Is dit nog onduidelijk voor je? Ga terug naar de basis bovenin
Krijg je geen genoeg van DAT en WAT? Ga naar Onze Taal!
Wil je bovenstaande uitleg in vaktaal? Dus met meer termen zoals antecent en voornaamwoord? Bekijk dan de website van Onze Taal over dit onderwerp.
- Onze Taal legt uit hoe het zit met IETS WAT of IETS DAT.
- Nog een keer Onze Taal. Het boek WAT of het boek DAT.
