“De tekst staat vast. Tot een nieuwe zin komt het niet.”
Van der Laan en Woe schrijven vuistdikke romans onderweg naar een nieuwe voorstelling

De schrijfgewoontes van een cabaretier. Daar ben ik al heel lang nieuwsgierig naar. Wie beter dan Niels van der Laan kan daarover vertellen? Tot mijn grote vreugd mag ik hem interviewen. Samen met Jeroen Woe staat hij als van der Laan en Woe al 10 jaar in het theater.

Voor de Kwis en voor hun eigen theatervoorstelling bedenken ze alles zelf. Maar hoe doen ze dat? Schrijven ze alles uit? En wanneer begint dat schrijven dan? Of zetten ze beelden neer en werken ze van daaruit? Een tipje van de sluier: ergens in het wordingsproces van hun voorstelling blijken Van der Laan en Woe vuistdikke romans te schrijven.

Zijn lange lijf hangt een beetje als hij van zijn fiets stapt. Tijdens ons geanimeerde gesprek merk ik niets van moeheid. Het is niet vreemd: het seizoen is nu net 2 weken voorbij. Van der Laan en Woe speelden 230 voorstellingen afgelopen jaar. Daarnaast staan ze met de Kwis 2 elk jaar in november/december én maart/april bij Paul de Leeuw. Voor de neuzen van 1.7 miljoen kijkers.

Strakke planning voor de Kwis op zaterdag

De voorbereidingen voor de Kwis zijn elke week strak. Ze zijn met zijn zessen: de vier Kwismasters en schrijvers Hans Riemens en Edo Schoonbeek. Op dinsdag skypen ze met zijn zessen om af te spreken wat ze met de gast gaan doen. Dan zet een van hen een nieuwsfeit in google docs.

In totaal komen er zo’n 20 nieuwsitems. “We gaan ‘sprinkhanen’: grappen plaatsen en je geeft plusjes als je de grap leuk vindt. Eind van de dag gaat eentje dit document van 12000 woorden ‘ontmeuken’. Er blijven zo’n 20 grappen over.” Op woensdag schrijven ze het script van 3300 woorden.

Donderdag tot en met zaterdag sluiten ze zich met zijn zessen op. Boven de studio in Almere, een deur verder zit het productieteam dat dingen maakt. Bijvoorbeeld de bordjes die ze omhoog houden bij onze boyband.

“Donderdag delen we de show in met een flip-over, vrijdag zijn we nog vol aan het schrijven, zaterdag repeteren we een uurtje voor de opname om 15:00u. We doen bijna alles zelf, maar we hebben nu wel 2 mensen die werken met Photoshop. Voor de powerpointpresentatie.”

Scenes schrijven voor het theater

“Voor onze theatervoorstelling zoeken we een verhaal. Dat doen we op 2 manieren. Jeroen en ik zitten zo’n 5 keer per week bij elkaar in de auto. Onderweg naar het theater. We lachen veel. En soms ontstaat er iets overstijgends. Bijvoorbeeld over singer-songwriters die we dan horen op de radio. Allemaal eenheidsworst.

Deze losse scene werd de kern van onze show: een workshop om singer-songwriter te worden vanuit de heimlichgreep. We bedenken hier en daar losse scènes. En we hebben een deadline nodig. Dus kiezen we een huiskamerfestival en rijgen onze scènes aaneen.”

Tussen flauw en briljant – Zodra je iets speelt, weet je of het werkt

“Maandag gaan we aan de slag en zaterdag staan we op een huiskamerfestival. Daar spelen we een half uur. En of het nou voor 2 of voor 1000 man is: zodra je iets gaat spelen, weet je of het werkt. Je hoort het aan de lach.

We zitten op de scheidslijn van flauw en briljant. In onze vorige voorstelling zit een scene waarin we elkaar bellen met producten. Die scene ging de eerste keer fout. Wilden we zelf te grappig zijn. De tweede keer deden we dat niet en toen werkte hij wel.”

Samen met vakantie op zoek naar ons verhaal

“Naast deze losse scenes zoeken we een verhaal. Met theater, series en boeken als inspiratie. In de zomer gaan we samen weg en dan gaan we op zoek. Wat houdt ons bezig? Waar maken we ons kwaad over? Soms bespreken we midden in de nacht iets, want we slapen ook in dezelfde ruimte.

Aan twee tafels schrijven we ons verhaal uit. Dat levert een vuistdikke roman op. En dan botst het. Tussen de losse scenes die we al hadden. En die werken, dat weten we van het huiskamerfestival. En ons verhaal. We bevinden ons tussen moralisme en lach, want een goed verhaal heeft een boodschap, maar we willen ook lachen. Deze fase is vaak het heftigst.”

Van Muiswinkel kijkt met de blik van een leek

“Dus gaan we try-outen. In deze periode komt van Muiswinkel om de paar weken kijken. Vroeger hadden we regie erbij, maar dan moesten we de hele tijd overleggen en niemand wist waar het naartoe ging. Vandaar dat we nu alles zelf doen. Bij toeval kwamen we erachter dat Erik heel goed kan kijken met de blik van een leek. Hij vertelt ons dan wat hij heeft gezien.

In 50 try-outs schaven we ons programma bij. En het publiek maakt elke show anders.” Niels begint plaatsnamen te roepen en typeringen te geven van het publiek. En passant vertelt hij dat Carré spannend was met 1500 man. Meer mensen dan hij gewend is. Ze moesten hun timing aanpassen en wat langer wachten tot net na de piek van de lach.

“Soms verrassen Jeroen en ik elkaar met blikken of woordjes. Maar de tekst staat vast. Tot een nieuwe zin komt het niet.”

portretfoto: Michael Loos

scenefoto: Charlotte Ouwekerk